Organizacja jako system społeczny: koncepcja, funkcje, rozwój

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-17 10:38

Organizacje tworzą grupę najstarszych struktur społecznych na Ziemi. Korzeniem tej koncepcji jest łacińskie słowo organizować, co tłumaczy się jako „robić razem, urządzać, smukły wygląd”. W artykule skupimy się na koncepcji organizacji jako systemu, typach organizacji społecznych i innych aspektach zagadnienia.

Postanowienia ogólne

Organizację można postrzegać w kategoriach procesu lub zjawiska. Będąc procesem, jest to zespół działań, które prowadzą do powstania i dalszego doskonalenia relacji między składnikami jednej całości. Pojęcie organizacji jako zjawiska polega na łączeniu elementów do realizacji określonych celów lub programów, które działają w oparciu o określone procedury i zasady.

Organizacja jako system społeczny jest jednym z najbardziej tajemniczych i interesujących zjawisk życia, mniej więcej tak samo jak sam człowiek. Ona naprawdę nie jest gorsza od jednostkipod względem złożoności. Dlatego dotychczasowe wielostronne próby wprowadzenia bardzo uniwersalnej teorii organizacji i jej socjologii nie powiodły się zarówno na terenie Federacji Rosyjskiej, jak i poza jej granicami. Główną tego przyczyną jest to, że organizacja jako system społeczny i przedmiot licznych badań w dziedzinie nauki znalazła się jednocześnie w centrum uwagi w wielu obszarach. Mówimy o teorii ekonomii, socjologii, a także naukach administracyjnych, z których każda, co ważne, odzwierciedlała inny stosunek do tak złożonego zjawiska. Tak więc do tej pory nie powstało ujednolicone zrozumienie natury badanej struktury, jej historii i genezy.

Aspekt historyczny

Pomimo faktu, że zjawisko organizacji jako systemu społeczno-gospodarczego istnieje przez dziesiątki tysiącleci, jego badanie i naukowe rozumienie rozpoczęło się dopiero w XIX wieku w związku z pojawieniem się nauk społecznych. Już na początku XX wieku, kiedy pojawiła się teoria zarządzania i organizacji, termin ten zaczął być stosowany w węższym znaczeniu, z reguły w odniesieniu do firm (organizacji gospodarczych), które do dziś są dobrymi przykładami „świadomie nawiązana współpraca”. Jednak w ten czy inny sposób są obdarzone sztucznym pochodzeniem.

Wiele nauk społecznych interesuje się organizacją jako systemem społeczno-gospodarczym. Obejmuje to kierunki ekonomiczne i socjologiczne, które określają podstawowy stosunek do tego przedmiotu badań. Nauki socjologiczne traktują organizacje jako instytucje społeczne. Ekonomiczne (społeczno-gospodarcze) - jako systemy lub instytucje. Nieco później, w związku z podziałem i dalszą separacją nauk społecznych, nasiliły się między nimi spory dotyczące koncepcji organizacji jako systemu społecznego i jej istoty. Wszystko to odcisnęło piętno na obecnym stanie teorii organizacji, która jest międzysektorowym kierunkiem naukowym. Ma on na celu wypracowanie zgodnego poglądu na kategorię organizacji. Warto zauważyć, że ogólna teoria organizacji jako systemu społecznego opiera się nie tylko na wynikach badań naukowych, ale także na praktycznych metodach doskonalenia i projektowania struktur. Poważny wkład w rozwiązanie tych problemów wnieśli krajowi naukowcy V. N. Vyatkin, V. N. Burkov, V. S. Dudchenko, V. N. Ivanov, V. A. Irikov i V. I. Patrushev.

Koncepcja organizacji jako systemu i instytucji społecznej

W organizacji konieczne jest zrozumienie takich systemów, które charakteryzują się funkcją zarządzania (celowe, świadome działanie) iw których głównymi elementami są ludzie. Pojęcia organizacja, system organizacyjny i system społeczny są synonimami. Wszystkie one kierują naukę i praktykę przede wszystkim na poszukiwanie wzorców, a także mechanizmów łączenia zupełnie różnych elementów w jedną efektywną formację. Nowoczesny system organizacyjny posiada wszystkie kluczowe cechy i właściwości systemów złożonych. Dlatego zaleca się uwzględnienie następujących elementów wśród funkcji systemu:

• Wiele składników.
• Jedność głównego (strategicznego) celu dla wszystkich elementów.

Silne połączenie między komponentami, jedność elementów i integralność.

• Hierarchia i struktura
• Względna niezależność.
• System zarządzania, który jest jasno zdefiniowany.

Podsystem należy traktować jako zestaw elementów, które odzwierciedlają autonomiczny udział w systemie. Główne właściwości systemu są następujące:

• Chęć zachowania swojej struktury, która opiera się głównie na obiektywnym prawie organizacji jako systemu społecznego – prawie samozachowawczym.
• Potrzeba zarządzania. Należy zauważyć, że osoba, społeczeństwo jako całość, pojedyncze zwierzę lub stado również ma określony zestaw potrzeb.
• Występowanie dość złożonej zależności od cech jego podsystemów i elementów. Zatem system może mieć określone cechy, które nie są nieodłączne od jego komponentów, ale te cechy mogą nie być.

Klasyfikacja systemów. System społecznościowy

Każdy system jest wyposażony w dane wejściowe, technologię przetwarzania, wyniki końcowe i informacje zwrotne. W ramach głównej klasyfikacji systemów konieczne jest zrozumienie podziału każdego z nich na podsystemy: biologiczny, techniczny i społeczny. Należy zauważyć, że to drugie jest inneobecność osoby działającej jako podmiot, a także przedmiot kontroli przez połączone elementy w agregacie. Typowym przykładem podsystemu społecznego jest rodzina, zespół produkcyjny, organizacja nieformalna, a nawet jedna osoba.

Podsystemy społeczne znacznie wyprzedzają podsystemy biologiczne, sądząc po różnorodności realizowanych funkcji. Zbiór decyzji w podsystemie typu społecznego charakteryzuje się większą dynamiką. Można to wytłumaczyć dość wysokim tempem zmian w świadomości społecznej, a także pewnymi niuansami w jej reakcjach na sytuacje tego samego lub tego samego typu. Należy pamiętać, że podsystem społeczny może obejmować podsystemy biologiczne i techniczne.

Systemy społeczne są naturalne i sztuczne, zamknięte i otwarte, częściowo lub całkowicie przewidywalne, miękkie lub twarde. System przeznaczony dla jednostki lub w całości, do którego dana osoba się zalicza, nazywany jest systemem społecznym. Zgodnie z wyznaczonymi celami może mieć charakter polityczny, ekonomiczny, edukacyjny, prawny lub medyczny. Najczęściej spotykane są systemy społeczno-gospodarcze. W rzeczywistości systemy społeczne są wdrażane właśnie w formie organizacji.

Organizacje społeczne

Organizacja jako otwarty system społeczny realizuje się w wytwarzaniu rynkowych produktów, usług, wiedzy i informacji. Każda organizacja społeczna jednoczy działania społeczne. Interakcjajednostek poprzez socjalizację stwarza pewne przesłanki i warunki dla poprawy stosunków przemysłowych i społecznych. Tak więc w teorii organizacji zwyczajowo wyróżnia się organizacje społeczno-polityczne, społeczno-ekonomiczne, społeczno-edukacyjne i inne.

Każdy z tych typów jest określony priorytetem własnych celów. Tak więc głównym celem organizacji społeczno-gospodarczych jest zysk; społeczno-kulturowe - osiąganie określonych celów planu estetycznego, a także osiąganie zysku, schodząc na dalszy plan; społeczno-edukacyjne - przyswajanie współczesnej wiedzy i wtórnie - osiąganie zysku.

Obecnie istnieje wiele definicji organizacji jako formy systemu społecznego. Wszystkie odzwierciedlają złożoność tego zjawiska. Ponadto istnieje wiele dyscyplin naukowych, które są zaangażowane w jego badania. Są to teoria organizacji, socjologia organizacji, ekonomia organizacji, zarządzanie i tak dalej.

Która koncepcja organizacji jest najważniejsza?

Koncepcja organizacji jako elementu systemu społecznego obejmuje wiele interpretacji w socjologii i ekonomii. Jednocześnie dominuje definicja celu (racjonalistyczna), która polega na tym, że organizacja jest racjonalnie ukształtowanym systemem działającym na rzecz osiągnięcia wspólnych celów. Organizacja w sensie ogólnym jest rozumiana jako zestaw sposobów regulowania i usprawniania działań jednostek i grup społecznych. W wąskim sensie jest to względnie autonomiczna część społeczeństwa jako systemorganizacja społeczna. Należy dodać, że jest nastawiony na osiągnięcie z góry wyznaczonych celów, których realizacja wymaga wspólnych, skoordynowanych działań.

Jedną z trudności w zdefiniowaniu tego pojęcia jest to, że proces organizacji nie jest materialną, konkretną całością, ale jednocześnie może być określony przez szereg cech planu materialnego lub niematerialnego. Każda organizacja jako system zarządzania społecznego ma kompleks własności, obiekty materialne i inne korzyści. Ponadto ma wiele aspektów społecznych, których nie można zobaczyć ani dotknąć, takich jak relacje międzyludzkie.

Funkcje

Następnie wskazane jest rozważenie funkcji organizacji jako systemu społecznego:

• Produkcja społeczna. Organizacja to grupa ludzi, których głównym rodzajem działalności jest praca. Głównym zadaniem organizacji jest zaspokojenie potrzeb społecznych na konkretny produkt.
• Społeczno-ekonomiczne. Kluczowym zadaniem organizacji jest wytwarzanie produktów w odpowiedniej ilości, aby zaspokoić zapotrzebowanie konsumentów. Jednocześnie produkt musi mieć określoną jakość, która spełnia wymagania społeczeństwa rozwiniętego przemysłowo.
• Funkcja ekonomiczna ma na celu osiągnięcie zysku poprzez sprzedaż produktu.
• Socjotechniczne. Działalność badanej kategorii jest nie tylko zgodna z zasadami, normamiproces techniczny, a także konserwacja urządzeń, ale także w rozwoju nowych technologii i technik, ich projektowaniu, przebudowie, modernizacji w celu osiągnięcia konkurencyjności na rynku światowym i poziomu światowych standardów.
• Zarządzanie. Jednym z zadań organizacji jest tworzenie warunków do wzrostu wydajności pracy, selekcji i dalszego umieszczania kadry kierowniczej i wykonawczej oraz zapewnienie efektywnego systemu organizacji procesu produkcyjnego.

Dodatkowe funkcje

Ze względu na prawidłowy rozwój organizacji jako systemu społecznego, oprócz powyższych funkcji, istnieją dodatkowe:

• Psychologiczne i pedagogiczne. Funkcja ta polega na tworzeniu w strukturze sprzyjającej atmosfery społeczno-psychologicznej, udzielaniu pomocy nowym pracownikom w rozwoju zawodowym i społecznym nowych pracowników oraz tworzeniu systemu doskonalenia umiejętności zawodowych całego personelu.
• Społeczno-kulturowe. Zgodnie z nią organizacja ma na celu rozwój nie tylko przedmiotów masowej konsumpcji, ale także tych przedmiotów, które mają duchową i materialną wartość dla społeczeństwa jako systemu organizacji społecznej. Liczne dzieła kultury, takie jak unikatowe technologie i innowacje techniczne, są obecnie tworzone nie przez jednostki, ale przez pełnoprawne grupy publiczne w procesie wspólnego twórczego działania.
• Społeczne i domowe. Aby zapewnić nieprzerwaną, normalną i co najważniejsze opłacalną pracę, pracownicy muszą tworzyćprzedsiębiorstwa określone warunki społeczne. Niestety dzisiaj, ze względu na niestabilność ekonomiczną, nie wszystkie konstrukcje są w stanie zapewnić nawet najbardziej potrzebne w tym kierunku. Niemniej jednak przedsiębiorcy i menedżerowie nie powinni zapominać o znaczeniu tej funkcji.

Co łączy różne organizacje?

Musisz wiedzieć, że wszystkie organizacje mają wspólne elementy:

• Systemy społeczne, czyli ludzie zjednoczeni w grupach.
• Celowe działania (członkowie organizacji mają zamiar, cel).
• Zajęcia zintegrowane (osoby pracujące razem).

Pomiędzy poszczególnymi osobami w organizacji pojawiają się różnorodne relacje, które opierają się na różnych poziomach sympatii, przywództwa i prestiżu. Znaczna część tych relacji jest standaryzowana poprzez normy, kodeksy, reguły. Niemniej jednak wiele niuansów relacji organizacyjnych nie znajduje dziś odzwierciedlenia w dokumentacji regulacyjnej, albo z powodu ich nowości, albo z powodu złożoności, albo z powodu niestosowności.

Wniosek

Tak więc w pełni przeanalizowaliśmy koncepcję, funkcje, a także kwestię rozwoju organizacji jako systemu społecznego. Podsumowując, warto uogólnić materiał i zdefiniować organizację jako ciągły system skoordynowanych i zróżnicowanych rodzajów aktywności społecznej, polegający na zastosowaniu, przekształceniu i ujednoliceniu dość specyficznego zbioru materiału, pracy,zasoby intelektualne, finansowe i naturalne w unikalną „całość”, która jest w stanie rozwiązać pojawiające się problemy. Funkcją „całości” jest zaspokajanie prywatnych potrzeb jednostki poprzez interakcję z innymi systemami, na które składają się różnego rodzaju aktywności społeczne, a także zasoby otaczające ludzi. Ponadto praca każdej organizacji to zespół powiązanych ze sobą funkcji społecznych, psychologicznych, produkcyjnych i innych, które szczegółowo przeanalizowaliśmy w artykule. Wyraźne wykonywanie przez tę lub inną publiczną grupę własnej funkcjonalności jest kluczem do skuteczności jej działań, a co za tym idzie, sukcesu wspólnej sprawy.