Zboża: wartość i korzyści

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2024-01-02 14:01

Zboża stanowią istotną część ludzkiej diety od czasów starożytnych. Lista głównych zbóż obejmuje: żyto, pszenicę, owies, jęczmień, grykę, sorgo, proso, ryż, kukurydzę. Roślina zbożowa należy do klasy jednoliściennych. Mają łodygę - słomkę, liście mają żyłkowanie równoległe, korzeń włóknisty, owoc - ziarno. Wszystkie rodzaje roślin dzielimy na zimowe (są wysiewane późnym latem lub wczesną jesienią) i wiosenne (wysiane wiosną).

Zboża

Zboża (zdjęcie w tekście) to bez przesady najważniejsza grupa roślin uprawnych. Zboże to nie tylko produkt spożywczy dla ludzi i zwierząt gospodarskich, ale służy również jako surowiec dla wielu gałęzi przemysłu.

W swoim składzie ziarna zbóż zawierają:

• węglowodany;
• białka;
• enzymy;
• witaminy PP, grupa B (B₁, B₂, B_{6), prowitamina A.}

Pszenica

Pszenica przychodzi na myśl, kiedy mówisz „zboża”. Uprawiana jest na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy). Jego uprawy zajmują prawie 140 milionów hektarów żyznej ziemi.

Nowoczesna selekcja umożliwia uprawę ponad 4000 odmian. Na stepach można znaleźć 20 gatunków dzikiej pszenicy. Ojczyzną kultury jest południowo-zachodnia Azja: Palestyna, Mezopotamia, Jordania, Syria.

Pszenica jest obecna w codziennej diecie prawie połowy mieszkańców świata. Zboże służy do produkcji mąki, zbóż i makaronów. Po prostu niemożliwe jest wymienienie wszystkich produktów, które można wytworzyć z przetworzonego ziarna pszenicy. Ich różnorodność jest imponująca.

Istnieją trzy główne typy:

• einkorn;
• dvuzernyanka (szmer);
• pisownia.

Są przodkami wszystkich znanych dziś podgatunków. Odmiany pszenicy durum pochodzą z płaskurka. Są lepiej przystosowane do suchego klimatu. Uprawiane są w USA, Australii, Kanadzie. Zboże stałe trafia do produkcji makaronu. Niesortowana pszenica jest karmiona żywym inwentarzem. Siew należy do licznej rodziny orkisz. Jest to główny materiał do hodowli nowych odmian.

Proso

Proso, choć należy do kategorii „zbożowych”, nie służy do pieczenia chleba. Ziarno trafia do zbóż, a z mąki wypiekane są ciasta i chleb. Ojczyzną tego zboża są Chiny i Mongolia. Scytowie uprawiali proso już w IV-V wieku. Potwierdzają to wykopaliska w rejonie Środkowego Dniepru. WW starożytnych Chinach proso było wymieniane jako jedna z pięciu roślin uważanych za święte.

Proso ma wysoką zawartość białka (więcej tylko w pszenicy). Ziarno prosa jest najmniejsze i najtwardsze wśród zbóż. Zewnętrzna powłoka silikonowa jest usuwana podczas przetwarzania ziarna (nie jest trawiona w żołądku człowieka). Następnie płatki są idealnie ugotowane, miękkie i doskonale trawione.

Jest również cenny jako roślina pastewna. Proso jest szeroko stosowane w hodowli zwierząt, zwłaszcza w przemyśle drobiarskim.

Istnieje do 500 gatunków tego zboża. Proso doskonale toleruje zarówno suszę glebową, jak i powietrzną. Bezpretensjonalna i wytrzymała roślina wymaga tylko dobrze napowietrzonej gleby - z niej korzenie wykorzystują powietrze oddechowe. Plon sięga 18 centów z hektara. 12 milionów hektarów jest pod uprawami.

Proso dzieli się na następujące rodzaje zbóż:

• nasion;
• chumiza;
• sorgo.

Sorgo

Sorgo to zboże pochodzące z Afryki. Jego dziki przodek zaginął w minionych stuleciach, nic nie wiadomo o nim na pewno. W krajach tropikalnych sorgo jest ważną uprawą zbóż. Tolerancja na suszę (czasami określana jako wielbłąd w królestwie roślin) i wysokie plony sprawiają, że jest bezkonkurencyjna w uprawie na suchych terenach.

Cechą tej kultury jest to, że po zebraniu na ziarno łodygi i liście zachowują soczystą zieleń. Umożliwia to wykorzystanie sorgo jako paszy dla zwierząt gospodarskich w postaci kiszonki lub zielonej masy.

Ciekawe, że hybrydowe odmiany sorgo dają o 40% więcej niż para rodzicielska. Ta właściwość jest szeroko stosowana do uzyskania rekordowych plonów ziarna. Z niej przygotowuje się owsiankę, jak ze zwykłych zbóż. Mąka służy do pieczenia chleba, naleśników i innych potraw mącznych.

Żyto

W porównaniu z pszenicą, żyto jest uważane za młodszą uprawę zbóż. Nie znaleziono go w mieszkaniach naszych przodków z epoki kamienia. Nie było jej też w grobowcach.

Początkowo żyto działało jak chwast w uprawach pszenicy. W trudnych warunkach na północy i na wyżynach pszenica dała słabe plony i obumarła. Żyto natomiast bardzo dobrze znosiło trudne warunki. Z biegiem czasu przekształcił się w zboże uprawne.

Już w I wieku naukowiec Pliniusz z Rzymu podał jej następujący opis: ciężka, ciemna mąka, kiepskiej jakości chleb, nadający się tylko do zaspokojenia głodu. Jednak wartość odżywcza produktów z mąki żytniej jest wysoka.

Obecnie uprawiany głównie na półkuli północnej. Uprawiane do 8 gatunków w Azji, Europie i Afryce. Istnieją wiosenne i zimowe odmiany tej rośliny. Wydajność sięga 2 ton z hektara. Oprócz tego, że jest zbożem, które daje doskonałe plony, żyto jest używane jako naturalny środek spulchniający. Korzenie rośliny, dobrze rozgałęzione, wnikają w głąb gleby, intensywnie rosną i rozluźniają żyzną warstwę.

Bezpretensjonalna kultura może rosnąć na ubogich glebach. Cechą żyta jest jego zdolność do dobrego wzrostu na wyżynach. Żyto występuje w Alpachnawet na wysokości 2000 metrów.

Z mąki z tych płatków można upiec nie tylko chleb, ale także pyszne wypieki, najważniejsze jest to, że mąka jest dobrej jakości. Ta stosunkowo tania w produkcji uprawa jest również wykorzystywana do karmienia zwierząt gospodarskich.

Kukurydza

Kukurydza lub kukurydza to jednoroczne zboże. Miejsce narodzin tej niesamowitej rośliny to Ameryka Południowa i Środkowa. Kultura dotarła na kontynent europejski pod koniec XV wieku.

Kukurydza wyróżnia się spośród wszystkich znanych zbóż swoim gigantycznym wzrostem. Odmiana „koński ząb” może dorastać do 5 metrów. Największe plony zbiera się w ojczyźnie kukurydzy. Łagodny, ciepły klimat i obfite opady deszczu sprzyjają jego uprawie.

Nowoczesna hodowla oferuje odmiany zbóż i pasz. Do chwili obecnej znanych jest dziewięć grup botanicznych:

• dentate;
• pękające;
• krzemionka;
• pół-ząb (najczęściej);
• skrobiowy;
• cukier;
• cukier skrobiowy;
• błoniasty (praktycznie nie uprawiany);
• woskowa (małe obszary upraw).

Ryż

Przypuszczalnie kolebką ryżu są Indie. Uprawiana jest tam od tysięcy lat. Znany jest w Europie od VIII wieku pne, w Azji Środkowej od II-III wieku pne, aw Ameryce od XV-XVI wieku. Naukowcy wierzą, że to ryż był pierwszą uprawą wyhodowaną przez człowieka.

To płatki mają do 20gatunków, znanych jest ponad tysiąc jego odmian. Ale cała ta odmiana jest podzielona na trzy typy w zależności od kształtu ziarna:

• długie ziarno;
• okrągłoziarnisty;
• średnie ziarno.

Każdego roku hodowcy wprowadzają nowe rodzaje roślin. Zapotrzebowanie na odmianę o wysokiej wydajności i odporności jest bardzo duże. Wynika to z faktu, że ponad połowa światowej populacji uważa ryż za główny pokarm w swojej diecie. Nic dziwnego, że nazywa się go białym złotem i drugim chlebem (choć chleb się z niego nie wypieka).

Ryż jest uprawiany w krajach o klimacie tropikalnym. Wymaga to specjalnej technologii. Najważniejsze dla kultury jest obfite podlewanie i ciepło. Woda odgrywa kluczową rolę, ponieważ sama uprawa odbywa się na polach zalanych wodą.

Jęczmień

Jęczmień, obok pszenicy, jest najstarszym zbożem na świecie. Wzmianka o nim została znaleziona w różnych kulturach narodów Europy, Azji Środkowej i Zachodniej, w Egipcie.

Podobnie jak pszenica jest reprezentowana na wszystkich kontynentach planety. Roślina uprawiana w regionach tropikalnych i północnych. Jęczmień nazywany jest najbardziej „północnym” zbożem. Można go znaleźć do 70 szerokości geograficznej (w Norwegii). Rośnie również w warunkach górskich:

• do 1900m w Alpach;
• na wysokości do 2700 m na Kaukazie;
• na wysokości do 3050 mw Hindukuszu;
• na wysokości do 4700 mw Tybecie.

Jęczmień jest wybredny w kwestii gleby. Tereny kwaśne i piaszczyste nie nadają się do jego uprawy. Obszary zbyt mokre lub podmokłe niosą ze sobą ryzyko zamarznięcia upraw. Ogólniejakość samego ziarna w dużej mierze zależy od obróbki warstwy żyznej. Obecnie znanych jest około 30 gatunków roślin. Istnieją odmiany zimowe i wiosenne.

Owies

Uważa się, że owies po raz pierwszy uprawiano w Europie. Dziki plon jest bardzo wrażliwy na zimno, dlatego naukowcy uważają, że nie może być bezpośrednim przodkiem współczesnego owsa. Istnieje teoria, że wszystkie zboża pochodzą z Atlantydy, zatopionego kontynentu.

Dziś istnieje około 25 rodzajów owsa. Jest to bardzo zdrowy produkt spożywczy. Niewielka zawartość tłuszczu w ziarnie przyczynia się do odciążenia metabolizmu cholesterolu. Zapewnia to ochronę serca i układu krążenia oraz zapobiega miażdżycy.

W rolnictwie ziarno jest wykorzystywane w czystej postaci do karmienia różnych gatunków zwierząt lub jako składnik mieszanek paszowych.