Ocena projektów inwestycyjnych. Ocena ryzyka projektu inwestycyjnego. Kryteria oceny projektów inwestycyjnych

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-17 10:38

Pomyślny rozwój biznesu często wymaga, aby przedsiębiorca był w stanie przyciągnąć inwestycje. Może to zrobić za pomocą różnych narzędzi. Jednak w wielu przypadkach decyzja inwestora o tym, czy zainwestować w konkretny biznes, będzie oparta na niezależnej analizie, ocenie perspektyw konkretnego projektu. Jakie kryteria mogą być zaangażowane?

Prostota i złożoność

Ocena projektów inwestycyjnych, zdaniem wielu ekspertów, z jednej strony wiąże się z wieloczynnikowym charakterem badania pomysłu na biznes. Jednocześnie można brać pod uwagę nie tylko właściwości samej koncepcji, ale także czynniki zewnętrzne – stan rynku, procesy polityczne itp. Atrakcyjność inwestycji można analizować z punktu widzenia osobowość przedsiębiorcy, stopień opracowania planu finansowego. Z drugiej strony cała istota odpowiednich badań sprowadza się z reguły do odpowiedzi na zestaw prostych pytań: czy projekt będzie opłacalny, ile i kiedy spodziewać się dochodu?

Uniwersalne kryteria, które pozwoliłyby jednoznacznie określić, które poszczególne czynniki analizy najdobitniej wpływają na przyszłą rentowność przedsięwzięcia biznesowego, nie zostały jeszcze wymyślone nawet wśród profesjonalnych inwestorów. Jednak narzędzia, które można wykorzystać do przeprowadzenia jakościowej oceny i analizy projektów inwestycyjnych w szerokim zakresie konkretnych rozwiązań, są dość dostępne. Jakie są kryteria, według których współcześni inwestorzy oceniają perspektywy pomysłów biznesowych?

Kluczowe kryteria

Przede wszystkim są to wskaźniki, które odzwierciedlają efektywność ekonomiczną inwestycji. W „wzórze” mającym zastosowanie do obliczania wielkości szczegółowych dla tego kryterium, znajdują się dwie podstawowe „zmienne” – rzeczywista inwestycja, a także roczny zysk (niekiedy wyrażony w rentowności, czyli w procentach). W niektórych przypadkach kryteria oceny projektów inwestycyjnych w tej „formule” są uzupełniane o taki aspekt, jak okres zwrotu. To znaczy, jeśli mówimy np. o pierwszym roku prowadzenia działalności, to inwestor może chcieć wiedzieć, za ile miesięcy projekt dojdzie nawet do zera. Generalnie można powiedzieć, że metodologia oceny projektów inwestycyjnych jest powiązana z czynnikiem czasu. Zestaw najważniejszych kryteriów z ekonomicznego punktu widzenia jest analizowany w odniesieniu do konkretnego okresu.

Jeżeli bardziej szczegółowo rozważymy kryteria oceny projektów inwestycyjnych związanych z czasem, to możemypodświetl ich następującą listę:

• wartość bieżąca netto;
• wewnętrzne i zmodyfikowane stopy zwrotu;
• średnia stopa i wskaźnik rentowności.

Jaka jest zaleta tych kryteriów? W prawie wszystkich przypadkach inwestor otrzymuje racjonalny wskaźnik liczbowy, który pozwala na porównanie kilku potencjalnych projektów.

Optymalny model biznesowy

Oblicz „zmienne” w odniesieniu do „wzóru”, który podaliśmy powyżej lub podobnych, inwestor spróbuje, analizując przede wszystkim model biznesowy zaproponowany przez przedsiębiorcę. Czyli zbadanie go pod kątem dostępności rozwiązań, które są w stanie zapewnić pożądany strumień przychodów w okresie odpowiadającym inwestorowi i pozostałym interesariuszom. Zasady oceny projektów inwestycyjnych, oparte na specyfice modelu biznesowego, opierają się na wykorzystaniu specjalnych metod obliczania wskaźników kluczowych. Rozważ je.

Obliczanie wskaźników

W praktyce obliczanie wskaźników z reguły odbywa się za pomocą metod dyskontowych. Oznacza to, że bierze się pod uwagę wielkość średnioważonego kapitału lub, jeśli jest to bardziej odpowiednie z punktu widzenia modelu biznesowego, średni zwrot rynkowy z podobnych projektów. Istnieją metody dyskontowania oparte na kursach bankowych. Oznacza to, że opłacalność projektu jest porównywana, jako opcja, z rentownością przy umieszczeniu podobnej kwoty środków na lokacie bankowej. Z reguły takie wskaźniki oceny efektywności projektów inwestycyjnychuwzględniają również inflację lub powiązane procesy, które odzwierciedlają amortyzację aktywów, które są szczególnie ważne dla inwestora.

Teraz przejdźmy od teorii do praktyki. Zastanówmy się, jak przeprowadzana jest ocena projektów inwestycyjnych na przykładzie analizy niektórych kryteriów, które zidentyfikowaliśmy powyżej. Zacznijmy od okresu zwrotu. To jeden z kluczowych wskaźników oceny projektów inwestycyjnych. Jeśli, na przykład, pozostałe kryteria dwóch porównywanych inicjatyw biznesowych są takie same, to zazwyczaj preferowana jest ta, w której inwestycje szybciej „schodzą do zera”.

Analiza zwrotu kosztów

Tym kryterium jest odstęp czasu pomiędzy momentem uruchomienia projektu biznesowego (lub transzy finansowej inwestycji inwestora) a ustaleniem zdarzenia, w którym suma skumulowanego zysku netto zrówna się z sumą inwestycji. Niektórzy eksperci dodają jeszcze jeden warunek – trend charakteryzujący wyjście z biznesu „do zera” musi być stabilny. Oznacza to, że jeśli w niektórych miesiącach po rozpoczęciu działalności skumulowany zysk zrównał się z inwestycjami, a po pewnym czasie koszty ponownie przekroczyły przychód, to okres zwrotu nie jest ustalony. Są jednak analitycy, którzy nie biorą tego kryterium pod uwagę lub biorą je pod uwagę w ramach złożonych formuł o dużej liczbie warunków.

W jakich przypadkach inwestor skłonny jest podjąć pozytywną decyzję na podstawie wyników analizy okresuZemsta? Eksperci wyróżniają dwa główne przypadki. Po pierwsze, jeśli w odniesieniu do tego okresu zysk równy lub porównywalny z minimalną stopą dyskontową w ujęciu rocznym zostanie osiągnięty szybciej niż za 12 miesięcy. Oznacza to, że relatywnie rzecz biorąc, jeśli inwestor w ciągu 10 miesięcy realizacji projektu otrzyma w banku rentowność na poziomie 15%, równą 15% rocznie, to będzie wolał zainwestować w projekt niż założyć lokatę, tak aby w pozostałe 2 miesiące, po fakcie uwolnienia kapitału, zainwestuj je gdzie indziej. Po drugie, decyzja o inwestycji w biznes może zostać podjęta, jeśli inwestor uzna okres zwrotu za akceptowalny, pod warunkiem, że ocena ryzyka inwestycji nie wykaże czynników, które mogą wpłynąć na spadek rentowności. Takie przypadki są głównie typowe dla gospodarek o niskiej inflacji i niskiej zmienności kursów walut (a co za tym idzie o niskim oprocentowaniu depozytów bankowych) – wtedy inwestorzy chętniej rozważają inwestowanie w realny biznes, zwracając większą uwagę nie tylko na rentowność, ale także na ryzyko.

Jednak ocena projektów inwestycyjnych, oparta wyłącznie na okresie zwrotu, nie wystarczy. Głównie dlatego, że nie uwzględnia zysku, jaki można uzyskać po tym, jak przychód przekroczy koszty. Relatywnie może się okazać, że inwestor, który otrzymał 15% i wycofał kapitał, straci szansę na zarobienie kolejnych 30% w ciągu najbliższego roku.

Aktualna wartość netto

Jak powiedzieliśmy powyżej,wskaźniki oceny efektywności projektów inwestycyjnych obejmują takie kryterium jak dochód bieżący netto. Jest to różnica między oczekiwanym przychodem a początkową inwestycją w biznes. Oznacza to, że odzwierciedla, jak bardzo może wzrosnąć całkowity kapitał firmy. Inwestor będzie preferował projekt, w którym oczekuje się, że wartość bieżąca netto przy tym samym poziomie ryzyka i w tym samym okresie będzie wyższa. W takim przypadku okres zwrotu może w ogóle nie być brany pod uwagę (chociaż nie zdarza się to często).

Wewnętrzna stopa zwrotu

Powyższe wskaźniki oceny projektów inwestycyjnych są często uzupełniane o takie kryterium jak wewnętrzna stopa zwrotu. Główną zaletą tego narzędzia jest to, że zysk inwestora można obliczyć bez uwzględniania stopy dyskonta. Jak to jest możliwe? Faktem jest, że wewnętrzna forma zwrotu zakłada zgodność z tą samą stopą dyskontową, ale jednocześnie wysokość oczekiwanych przychodów zbiegnie się z wielkością zainwestowanych środków. Relatywnie rzecz biorąc, inwestor po zainwestowaniu w projekt 100 000 rubli może być pewien, że po określonym czasie otrzyma co najmniej taką samą kwotę, a także odpowiednią dla siebie „dopłatę” w oparciu o wybraną stopę dyskontową.

Zmodyfikowana norma

Ocenę atrakcyjności inwestycyjnej projektu można również uzupełnić o takie kryterium jak zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu. Można go zastosować, jeśli na przykład bieżąca wartość netto okaże się ujemna (mniejsza niż wybranastopy dyskontowe), chociaż inne wskaźniki są dodatnie. Na przykład zwykła wewnętrzna stopa zwrotu. Oznacza to, że inwestor, który zainwestował 100 tysięcy rubli w określonym czasie, zwraca je z dopłatą 15% po 10 miesiącach działalności, jednak po 24 miesiącach ogólna rentowność przedsiębiorstwa wynosi 1 -2%. W takim przypadku konieczne staje się skorygowanie wewnętrznej stopy zwrotu w oparciu o okresy, w których przychody nie wystarczają do spełnienia kryterium stopy dyskontowej, aż do ustalenia straty netto. Dlatego ważne jest, aby inwestor wiedział: być może lepiej dla niego zainwestować 100 tysięcy rubli na zasadzie zwrotu z odsetkami w ciągu 10 miesięcy i zyskać 15 tysięcy niż wysyłać środki do obiegu na 24 miesiące i zyskać tylko 1-2 tysiąc rubli.

Wskaźnik rentowności

Ekonomiczna ocena projektów inwestycyjnych, co do zasady, polega na uwzględnieniu w analizie takiego kryterium, jak wskaźnik opłacalności. Ten parametr pozwala określić, ile średnio otrzymają wszyscy inwestorzy (lub jedyny, jeśli cały kapitał firmy jest jego) po określonym czasie, w oparciu o początkową kwotę skierowanych środków.

Kryteria jakości

Powyżej rozważyliśmy racjonalne, ilościowe kryteria, według których można dokonać oceny finansowej projektu inwestycyjnego. Jednocześnie istnieją również parametry jakościowe. Dość trudno je wyrazić w liczbach (choć w niektórych aspektach jest to oczywiście możliwe). Ale często są nie mniej ważne niż „wzory”, które biorą pod uwagęparametry, które badaliśmy powyżej. Jakie kryteria można omówić? Eksperci identyfikują następujący ich zestaw.

Po pierwsze, badany projekt biznesowy musi być zrównoważony, uwzględniać obiektywne warunki rynkowe, spełniać założone cele. Po drugie, intencje i oczekiwania przedsiębiorcy muszą być adekwatne do dostępnych zasobów – kadr, środków trwałych, źródeł finansowania. Po trzecie, jakościowa ocena ryzyk projektu inwestycyjnego powinna być przeprowadzona w odpowiednim zakresie. Po czwarte, przedsiębiorstwo powinno obliczyć możliwy wpływ realizacji inicjatywy biznesowej na obszary pozagospodarcze – społeczeństwo, politykę na poziomie regionalnym czy gminnym, środowisko, przeanalizować konsekwencje wizerunkowe.

Czynniki zysku

Właściwie skąd biorą się liczby, które są podstawiane do „wzór” w celu określenia racjonalnych kryteriów, na podstawie których można przeprowadzić ocenę atrakcyjności inwestycyjnej projektu? Źródeł danych może być wiele. Spróbujmy określić, jaka może być ich natura. Eksperci identyfikują dwie główne grupy czynników, które wpływają na „zmienne” dla „wzór” w odniesieniu do wskaźników racjonalnych – te, które wpływają na wielkość zysków, oraz te, które wpływają na koszty. Jednak klasyfikacja ta jest zmienna w tym sensie, że ten sam czynnik może jednocześnie zwiększyć dochody jednej firmy i jednocześnie skomplikować działalność innej. Prostym przykładem jest kurs rubla. Jej rozwój jest bardzo korzystny dla eksporterów – ichrosną dochody w rosyjskiej walucie krajowej. Z kolei importerzy muszą znacznie przepłacać. Oprócz handlu walutami, jakie inne czynniki można wymienić?

Może to być wzrost lub spadek wydajności w określonym segmencie rynku, w wyniku czego wielkość sprzedaży wzrośnie lub spadnie. Z reguły wynika to z pojawienia się nowych graczy w branży, fuzji, bankructw itp., w niektórych przypadkach – polityki państwa. Dodatkowym czynnikiem jest wzrost kosztów firmy w wyniku procesów inflacyjnych, zmian w stabilności rynku dostawców i kontrahentów. Innym przykładem jest wpływ procesów technologicznych – wprowadzenie pewnych narzędzi sprzedażowych lub w produkcji może znacząco wpłynąć na ogólną dynamikę przychodów w biznesie. Z reguły nowszy sprzęt oznacza skrócenie cyklu technologicznego. Dzięki temu produkt szybciej trafia na rynek. Szacunek kosztu inwestycji z bardziej zaawansowaną bazą produkcyjną może okazać się wyższy niż sprzętowy, co prawda rzetelny, ale bardziej zachowawczy pod względem dynamiki produkcji wyrobów.

Dodatkowe kryteria

Istnieją również wskaźniki oceny projektów inwestycyjnych, które nie tyle mają charakter ekonomiczny, ile w większym stopniu opierają się na zasadach rachunkowości. Oznacza to, że bada się, jak skutecznie ustala się rachunkowość w przedsiębiorstwie, jak regularnie ocenia się i ponownie analizuje koszt środków trwałych, w jakim stopniu skutecznie ustala się przepływ dokumentów.wewnątrz firmy oraz z organizacjami partnerskimi, agencjami rządowymi.

Możliwa jest również ekonomiczna ocena projektów inwestycyjnych na poziomie makro. Oznacza to, że istnieje analiza kombinacji czynników, które mogą wpływać na perspektywy firmy, w oparciu o krajowe lub globalne warunki rynkowe. W niektórych przypadkach uwzględnia się specyfikę ustawodawstwa. To znaczy, jeśli na przykład na poziomie źródeł prawa na poziomie federalnym możliwe są prywatne dostosowania w zakresie przepisów celnych (na przykład zakaz importu takich a takich towarów z zagranicy), to inwestor może uznać za niewłaściwe inwestowanie w taki a taki biznes, mimo że szacowana rentowność i rentowność są bardzo obiecujące.

Można przeprowadzić nie tylko ocenę finansową projektu inwestycyjnego, ale także np. analizę osobowości właściciela firmy na poziomie psychologii, jego koneksje, rekomendacje innych graczy rynkowych. Możliwe, że inwestor podejmie decyzję na podstawie osobistej relacji z osobą, która jest uważana za kandydata na partnera biznesowego.

Możliwe jest również, że perspektywy inwestycyjne zostaną ocenione na podstawie rekomendacji innych uczestników rynku, ocen branżowych, częstotliwości obecności marki oraz kadry kierowniczej firmy w mediach. W przypadku poważnych inwestycji inwestor z reguły stosuje zintegrowane podejście w ocenie projektu inwestycyjnego.