Okręty podwodne świata: lista. Pierwsza łódź podwodna

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-17 10:38

Koncepcja statku zdolnego do zanurzenia się na pewien czas pod wodą sięga wieków wstecz. W dzisiejszych czasach nie można już oddzielić faktów historycznych od mitów i dowiedzieć się, kto był pierwotnym autorem tego pomysłu. Okręty podwodne są wykorzystywane przede wszystkim do celów wojskowych i stanowią podstawę flot wielu krajów. Wynika to z głównej cechy okrętów podwodnych - ukrywania się, a co za tym idzie, słabej widoczności dla wroga. Zdolność do zadawania niespodziewanych uderzeń na wrogie statki sprawiła, że okręty podwodne stały się niezbędnym elementem sił zbrojnych wszystkich potęg morskich.

Wczesne osiągnięcia teoretyczne

Pierwsze stosunkowo wiarygodne wzmianki o statkach zdolnych do zanurzenia się pod wodą pochodzą z XVI wieku. Brytyjski matematyk William Bourne nakreślił w swojej książce „Wynalazki i urządzenia” plan stworzenia takiego statku. Szkocki naukowiec John Napier pisał o pomyśle wykorzystania okrętów podwodnych do zatapiania wrogich statków. Historia nie zachowała jednak żadnych informacji o praktycznym zastosowaniu tych wczesnych teorii teoretycznychrozwój.

Modele pełnowymiarowe

Pierwszy pomyślnie przetestowany okręt podwodny został zbudowany na początku XVII wieku przez Corneliusa van Drebbela, Holendra w służbie angielskiego króla Jakuba Pierwszego. Jego statek był napędzany wiosłami. Podczas testów na Tamizie holenderski wynalazca zademonstrował brytyjskiemu monarsze i tysiącom londyńczyków zdolność łodzi do zanurzenia się pod wodą, przebywania tam przez kilka godzin, a następnie bezpiecznego wypłynięcia na powierzchnię. Twórczość Drebbela wywarła głębokie wrażenie na współczesnych, ale nie wzbudziła zainteresowania admiralicji angielskiej. Pierwsza łódź podwodna nigdy nie była używana do celów wojskowych.

Rozwój nauki i przemysłu w XVIII wieku nie miał zauważalnego wpływu na powodzenie prób budowy i eksploatacji okrętów podwodnych. Rosyjski cesarz Piotr I aktywnie przyczynił się do pracy samouka wynalazcy Jefima Nikonowa nad stworzeniem pierwszego okrętu podwodnego. Według współczesnych badaczy statek zbudowany w 1721 roku pod względem rozwiązań technicznych był rzeczywiście prototypem łodzi podwodnej. Jednak większość testów przeprowadzonych na Newie zakończyła się niepowodzeniem. Po śmierci Piotra Wielkiego zapomniano o modelu pierwszej łodzi podwodnej. W innych krajach przez cały XVIII wiek postęp w projektowaniu i budowie statków przeznaczonych do nurkowania w głębinach morskich był również niewielki.

Przykładyzastosowania w XIX wieku

Pierwszy przypadek udanego zatonięcia wrogiego statku przez okręt podwodny został odnotowany podczas wojny domowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Wiosłujący okręt podwodny Hunley, nazwany na cześć swojego projektanta, służył w armii Konfederacji. Nie była zbyt wiarygodna. Świadczą o tym wyniki kilku nieudanych testów, którym towarzyszyły ofiary śmiertelne. Wśród zmarłych był sam projektant łodzi podwodnej Horace Lawson Hunley. W 1864 r. okręt podwodny konfederatów zaatakował wrogi slup Housatonic, który wyparł ponad tysiąc ton. Wrogi statek zatonął w wyniku wybuchu miny przymocowanej do specjalnego masztu na dziobie Hunleya. Ta bitwa była pierwszą i ostatnią dla łodzi. Z powodu usterek technicznych zatonęła kilka minut po ataku.

I wojna światowa

Masowa produkcja i użytkowanie okrętów podwodnych na świecie rozpoczęło się dopiero na początku XX wieku. Okręty podwodne miały duży wpływ na przebieg I wojny światowej. Niemieckie łodzie okazały się skuteczne w walce z wrogimi statkami, a także były wykorzystywane do atakowania konwojów handlowych w celu ustanowienia blokady ekonomicznej. Użycie okrętów podwodnych przeciwko statkom cywilnym wywołało falę oburzenia i pogardy ze strony Wielkiej Brytanii i jej sojuszników. Mimo to niemiecka taktyka blokady okrętów podwodnych okazała się niezwykle skuteczna i spowodowała znaczne szkody w gospodarce wroga. najbardziej rażącyPrzykładem tej metody prowadzenia wojny było zniszczenie transatlantyckiego liniowca pasażerskiego Lusitania przez torpedę wystrzeloną z niemieckiego okrętu podwodnego.

II wojna światowa

Rola okrętów podwodnych wzrasta w miarę rozwoju globalnych konfliktów XX wieku. Podczas II wojny światowej strategia Niemiec nie uległa znaczącym zmianom: ich okręty podwodne służyły przede wszystkim do przecinania morskich szlaków zaopatrzenia wroga. Niemiecka flota okrętów podwodnych była jednym z najpoważniejszych problemów krajów koalicji antyhitlerowskiej. Przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do wojny Wielka Brytania znajdowała się w krytycznej sytuacji z powodu blokady. Liczne amerykańskie okręty wojenne w pewnym stopniu zmniejszyły skuteczność niemieckich okrętów podwodnych.

Okres powojenny

Druga połowa XX wieku była naznaczona wieloma rewolucyjnymi przełomami technologicznymi. Odkrycie energii atomowej i stworzenie silnika odrzutowego znacznie poszerzyło horyzonty wykorzystania okrętów podwodnych. Okręty podwodne stały się nośnikami międzykontynentalnych rakiet balistycznych. Pierwsze uruchomienie testowe miało miejsce w 1953 roku. Reaktory jądrowe częściowo zastąpiły tradycyjne generatory spalinowo-elektryczne. Wynaleziono sprzęt do ekstrakcji tlenu z wody morskiej. Te innowacje zwiększyły autonomię okrętów podwodnych do niewiarygodnych granic. Nowoczesne łodzie mogą pozostawać w zanurzeniu przez kilka tygodni imiesiące. Ale nowe technologie spowodowały również dodatkowe zagrożenia, związane przede wszystkim z wyciekami promieniowania podczas użytkowania reaktorów jądrowych.

W tak zwanej epoce zimnej wojny Związek Radziecki i Stany Zjednoczone rywalizowały o budowę dużych okrętów podwodnych. Okręty podwodne dwóch supermocarstw brały udział w swoistej grze w kotka i myszkę na rozległych oceanach.

Najlepsza łódź podwodna

Identyfikacja absolutnego lidera wśród okrętów podwodnych jest obarczona pewnymi trudnościami. Polegają na tym, że światowa lista okrętów podwodnych jest niezwykle zróżnicowana. Szeroki zakres walorów i cech statków nie pozwala na ustalenie jednego kryterium oceny. Na przykład bardzo trudno jest porównać okręty podwodne o napędzie atomowym i dieslowo-elektrycznym. Przy pewnym stopniu umowności można wyróżnić sowiecki ciężki rakietowy okręt podwodny „Akula” (według kodyfikacji NATO – „Tajfun”). To największa łódź podwodna w historii żeglugi. Zdaniem niektórych ekspertów stworzenie tak potężnego statku odegrało znaczącą rolę w zakończeniu zimnej wojny.

Amerykański kanał telewizyjny „Discovery” próbował sklasyfikować okręty podwodne pod kątem specjalnych cech:

1. "Nautilus" (pierwszy na świecie statek o napędzie atomowym).
2. "Ohio" (nośnik pocisków Trident).
3. "Los Angeles" (przeznaczony do polowania na łodzie podwodne).
4. "Pike-M" (sowiecka łódź wielofunkcyjna).
5. "Lyra"(podwodny przechwytywacz).
6. George Washington (nośnik pocisków jądrowych).
7. "Nieuchwytny Mike" (okręt podwodny nie jest dostępny do wykrywania akustycznego).
8. "Złota rybka" (bezwzględny światowy rekord prędkości).
9. "Tajfun" (największa łódź podwodna).
10. "Virginia" (jedna z najbardziej chronionych przed wykryciem łodzi).

Ta ocena zawiera okręty podwodne powstałe w różnych epokach, których, ściśle rzecz biorąc, nie należy porównywać bezpośrednio. Niemniej jednak lista daje wyobrażenie o najwybitniejszych okrętach podwodnych.