Cechy klimatu psychologicznego w zespole

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-17 10:38

Klimat psychologiczny to jedna z najważniejszych cech zespołu. Ma znaczący wpływ na produktywność, a także stan emocjonalny każdego członka grupy – zarówno pracowników, jak i kadry zarządzającej. Od czego zależy ten wskaźnik? Jak to zdiagnozować i czy można to zmienić?

Komponenty atmosferyczne w grupie

Pod psychologicznym klimatem w zespole rozumiany jest nastrój grupy, który jest determinowany przez relacje ludzi mieszkających razem, pracujących lub uczących się. Napięcie nerwowe jest problemem w wielu grupach roboczych i naukowych. Oprócz bezpośredniego szkodzenia relacjom między ludźmi, ich zdrowiu, stres wpływa również na proces pracy.

Najczęściej napięta sytuacja występuje w sytuacji niestabilności. Inną dość częstą przyczyną pogarszania się klimatu psychicznego w zespole są niekorzystne warunki, w jakich jednostka jest zmuszona żyć.pracownik. Być może nie ma najlepszych warunków życia, złego odżywiania, trudności w relacjach z bliskimi itp. Może to również wpływać na stan psychiczny innych pracowników. Inną częstą przyczyną niekorzystnych warunków pracy są trudności w komunikacji między samymi pracownikami.

Zadowolenie każdego pracownika z pracy

Istnieje kilka czynników, które określają klimat psychologiczny w zespole. Jednym z głównych jest zadowolenie pracowników z ich obowiązków. Ogromny wpływ na kształtowanie się sytuacji ma to, jak bardzo pracownik lubi swoją pracę – czy jest różnorodna, czy przy jej pomocy można zrealizować swój potencjał twórczy, czy odpowiada ona poziomowi zawodowemu pracownika.

Atrakcyjność pracy zawsze podnoszą takie motywatory, jak godziwe zarobki, dobre warunki, sprawiedliwe i terminowe rozłożenie urlopów oraz perspektywy kariery. Nie bez znaczenia są również takie czynniki jak możliwość podniesienia poziomu profesjonalizmu, specyfika relacji zarówno w poziomie, jak i w pionie.

Kompatybilność i harmonia członków zespołu

Te relacje, które powstały w procesie komunikacji między ludźmi, są wskaźnikiem ich zgodności pod względem psychologicznym. Uważa się, że tym ludziom, którzy są do siebie podobni, znacznie łatwiej jest nawiązać interakcję. Podobieństwo pomaga pracownikowi czuć się bezpiecznie,zwiększa poczucie własnej wartości.

Należy jednak rozróżnić takie pojęcia, jak harmonia i zgodność. Jeśli zgodność psychologiczna opiera się na charakterystyce relacji między ludźmi i można ją ocenić po stosunkowo krótkim czasie od rozpoczęcia wspólnych działań, to spójność kształtuje się na przestrzeni lat. Jej podstawą są pomyślne wyniki wspólnych działań. Jednocześnie liczy się zarówno harmonia, jak i kompatybilność.

Spójność

Powstały na bazie emocjonalnej. Jeśli zespół jest zjednoczony, jest mało prawdopodobne, że wszyscy będą zadowoleni, gdy jeden z pracowników pogrąży się w żałobie. Czynniki, które wpływają na poziom spójności w grupie to stosunek jej członków do lidera, zaufanie w samym zespole, czas trwania wspólnej pracy, a także uznanie wkładu osobistego każdego z pracowników.

W dużej mierze ta cecha zależy od osobistych cech pracowników, tego, jak kulturowa jest ich komunikacja, czy w związku występuje sympatia lub antypatia. Przewaga pewnych cech wpływa na ogólny klimat psychologiczny w zespole.

Funkcje komunikacji

Atmosfera zespołu jest zawsze oparta na osobistych cechach każdego z jego członków. Ważna jest towarzyskość, zwłaszcza ich oceny, opinie, doświadczenia społeczne. Na przykład trudności w komunikowaniu się niektórych członków grupy mogą być następujące:wpływ na sytuację w zespole jako całości. Z tego powodu mogą powstać napięcia, nieufność, spory i sytuacje konfliktowe. Jeżeli każdy członek zespołu potrafi jasno i trafnie wyrazić swój punkt widzenia, właściwie opanuje techniki konstruktywnej krytyki oraz posiada umiejętności aktywnego słuchania, to przyczynia się to do stworzenia sprzyjającego klimatu psychologicznego w grupie.

Podczas analizy cech zgodności psychologicznej każdego z członków zespołu konieczne jest uwzględnienie takiego czynnika, jak rodzaj zachowań komunikacyjnych. Ta klasyfikacja została po raz pierwszy opracowana przez V. M. Shepela i obejmuje następujące kategorie:

• Kolektywiści to ludzie towarzyski, którzy zawsze wesprą każde przedsięwzięcie. W razie potrzeby są w stanie przejąć inicjatywę.
• Indywidualiści. Ci pracownicy, którzy wolą pracować samodzielnie niż współdziałać w zespole. Bardziej skłaniają się ku osobistej odpowiedzialności.
• Pretensjoniści. Z reguły tacy pracownicy są często nazywani próżnymi, drażliwymi, starającymi się być w centrum uwagi podczas pracy. I taka charakterystyka nie jest bez powodu.
• Mimiki. Osoby, które starają się uniknąć komplikacji poprzez naśladowanie zachowań innych ludzi.
• Naprawiacze. Członkowie zespołu o słabej woli, którzy rzadko przejmują inicjatywę i ulegają wpływom innych.
• Odizolowane. Osoby, które unikają kontaktu. Często mają zupełnie nie do zniesieniaznak.

Styl przywództwa

Ten czynnik ma również duży wpływ na charakterystykę klimatu psychicznego w zespole. Istnieje kilka stylów przywództwa:

• Demokratyczny. Dzięki temu stylowi wewnątrz zespołu rozwija się życzliwość. Pracownicy nie odczuwają narzucania pewnych decyzji „z zewnątrz”. Członkowie grupy biorą również udział w zarządzaniu. Ten styl jest jednym z najlepszych do stworzenia sprzyjającego klimatu psychologicznego w zespole.
• Autor. Z reguły wszystko, co generuje ten styl, to wrogość członków grupy. Mogą istnieć inne alternatywy - pokora, przymilanie się, często - zazdrość i nieufność. Jednak ten styl zarządzania często prowadzi grupę do sukcesu, dlatego jest stosowany w wojsku, sporcie itp.
• Permisywny styl. Charakteryzuje się tym, że praca toczy się dalej. W efekcie można zaobserwować skrajnie niską wydajność pracy, niezadowolenie pracowników, a także kształtowanie się w zespole klimatu społeczno-psychologicznego, co jest niekorzystne.

Można stwierdzić, że każdy lider ma znaczący wpływ na charakterystykę klimatu moralnego i psychologicznego, nastawienie ludzi do wykonywanych czynności, zadowolenie z procesu pracy lub nauki.

Charakter wykonywanej pracy

Ważne są również cechy czynności, które musi wykonać każdy pracownik. Na przykład istotny wpływ ma monotonia pracy lub odwrotnie, jejprzesycenie emocjonalne. Należy również wziąć pod uwagę poziom odpowiedzialności każdego członka zespołu, zagrożenie życia i zdrowia, stresujący charakter pracy.

Cechy sprzyjającej atmosfery

Istnieje wiele cech, które można wykorzystać do scharakteryzowania pozytywnego klimatu społeczno-psychologicznego w zespole. Rozważ najbardziej podstawowe:

• W takiej grupie z reguły panuje pogodny i pozytywny ton relacji. Głównymi zasadami są tutaj współpraca, wzajemna pomoc, dobra wola. W relacjach między pracownikami panuje zaufanie, a krytyka wyrażana jest z życzliwością.
• W zespole obowiązują pewne normy szacunku dla każdego z jego reprezentantów. Słabi mogą znaleźć wsparcie, doświadczeni pracownicy pomagają nowoprzybyłym.
• Cenione są takie cechy jak uczciwość, otwartość i ciężka praca.
• Każdy z członków zespołu jest pełen energii. Jeśli musisz wykonać jakąś pożyteczną pracę, odpowie. Wskaźniki wydajności pracy są ogólnie wysokie.
• Jeżeli jeden z członków grupy doświadcza radości lub porażki, wtedy ludzie wokół niego współczują.
• Ponadto istnieje wzajemne zrozumienie w relacjach między mini-grupami w zespole.

Negatywny klimat moralny i psychologiczny w zespole: cechy

Jeśli w grupie nie ma wzajemnego szacunku, pracownicy są zmuszeni do ciągłego zajmowania pozycji obronnej i obrony, także przed sobą nawzajem. Komunikacja staje się rzadsza. Kiedylider żąda od członków grupy rzeczy niemożliwych, naraża ich na publiczną krytykę, częściej karze niż zachęca, nie ocenia osobiście wkładu pracownika we wspólne działania – tym samym przyczynia się do kształtowania klimatu psychologicznego w zespole ze znakiem „minus”. A główną konsekwencją tego jest spadek wydajności pracy, pogorszenie jakości wykonywanych produktów.

Słabo spójna grupa: właściwości

Taka grupa charakteryzuje się pesymizmem, drażliwością. Często członkowie zespołu się nudzą, szczerze mówiąc nie lubią swojej pracy, bo nie wzbudza ona zainteresowania. Każdy z pracowników boi się popełnić błąd, zrobić niewłaściwe wrażenie, wrogość. Oprócz tego objawu, co jest oczywiste, istnieją inne cechy niekorzystnego klimatu moralnego i psychologicznego w zespole:

• W zespole nie ma norm sprawiedliwości i równości. Zawsze widoczny jest podział na „uprzywilejowanych” i zaniedbanych. Słabych w takim zespole traktuje się z pogardą, często są wyśmiewane. Nowoprzybyli w takiej grupie czują się wykluczeni, często są traktowani z wrogością.
• Uczciwość, pracowitość, bezinteresowność nie są szanowane.
• Głównie członkowie grupy są pasywni, a niektórzy otwarcie starają się odizolować od reszty.
• Sukcesy lub porażki pracowników nie budzą współczucia i często stają się przedmiotem otwartej zazdrości lub przechwałek.
• W takiej grupiemogą istnieć małe frakcje, które odmawiają współpracy.
• W sytuacjach problemowych zespół często nie jest w stanie zjednoczyć się w celu rozwiązania problemu.

Niepokojące "dzwony" negatywnych zmian

Należy jednak wziąć pod uwagę, że bardzo rzadko sprzyjający klimat psychologiczny w zespole nagle staje się negatywny. Najczęściej poprzedza to kilka początkowo niezauważalnych zmian. W ten sam sposób, w jaki człowiek musi przejść przez pewien pas graniczny, zanim z przestrzegającego prawa członka społeczeństwa stanie się przestępcą, pewne tendencje są najpierw zarysowane w zbiorowości pracy. Tworzenie negatywnego sentymentu ma następujące cechy:

• Ukryte nieposłuszeństwo rozkazom przełożonych lub niedokładne wykonywanie instrukcji.
• „Spotkania” w godzinach pracy. Zamiast robić interesy, pracownicy komunikują się, grają w tryktraka - jednym słowem zabijają czas.
• Plotki i plotki. Często ta cecha przypisywana jest zespołom kobiecym, ale płeć pracowników nie jest wymówką – plotki są nieuniknione, gdy nie mają nic do roboty.
• Nieostrożne podejście do technologii.

"Kozioł ofiarny" - konsekwencja nadmiernego autorytaryzmu

Jeżeli lider grupy (czy to zespołu roboczego, strumienia uczniów czy klasy szkolnej) stosuje wyłącznie autorytarny styl, może to mieć negatywny wpływ na każdego z członków. Z kolei strach przed karą prowadzi dopojawienie się kozłów ofiarnych. Do tej roli w większości przypadków wybierana jest osoba (lub nawet grupa osób), która w żaden sposób nie jest winna problemów zespołu, ale jest jakoś inna od reszty. Kozioł ofiarny staje się ofiarą ataków i agresji.

Badacze podkreślają, że posiadanie takiego celu dla agresji jest tylko tymczasowym sposobem pozbycia się napięcia przez grupę. Źródła problemu pozostają nietknięte, a kiedy „kozioł ofiarny” opuści grupę, jego miejsce zajmie inny - i całkiem możliwe, że będzie to jeden z członków kolektywu.

Jak możesz zdefiniować atmosferę w grupie?

Istnieje kilka kryteriów, według których możesz ocenić klimat psychologiczny w zespole:

• Obrót personelu.
• Poziom wydajności pracy.
• Jakość produktu.
• Liczba nieobecności i spóźnień poszczególnych pracowników.
• Liczba skarg i skarg klientów firmy.
• Terminy zakończenia prac.
• Ostrożne lub niedbale obchodzenie się ze sprzętem roboczym.
• Częstotliwość przerw w ciągu dnia roboczego.

Jak poprawić relacje w zespole

Po ocenie charakterystyki atmosfery w zespole możesz określić te słabości, które należy poprawić. Być może będziesz musiał dokonać pewnych zmian personalnych. Stworzenie klimatu psychologicznego w zespole to zadanie każdego odpowiedzialnego lidera. W końcu wydajność pracy często spada, gdy pracownicy są niekompatybilni psychologiczniemiędzy sobą lub jeden z pracowników ma taką własność osobistą, jak banalne pragnienie tworzenia sytuacji konfliktowych.

Po rozwiązaniu oczywistych problemów należy przejść do wzmacniania relacji między pracownikami poprzez organizowanie specjalnych wydarzeń po godzinach. Tworzenie sprzyjającego klimatu psychologicznego w zespole może być długim procesem. Taka strategia pozwala jednak rozładować napięcie, a także pomóc pracownikom przejść z poziomu interakcji czysto biznesowej na przyjacielską.

Ponadto poprawę klimatu psychologicznego wśród pracowników ułatwiają wspólne projekty pracy. Na przykład może to być burza mózgów. Często skuteczne są również specjalne imprezy robocze, podczas których pracownicy różnych działów powinni współpracować.

Cechy atmosfery pracy wśród nauczycieli

Szczególną uwagę należy zwrócić na klimat psychologiczny w gronie pedagogicznym. Ten obszar jest zawsze stresujący, a atmosfera pracy jest często jednym z czynników decydujących o skuteczności nauczyciela. Zjazd kadry pedagogicznej odbywa się zawsze w ramach realizacji jakiegoś wspólnego zadania, działalności – przede wszystkim społecznej, pedagogicznej. W takich wydarzeniach każdy z nauczycieli powinien mieć możliwość realizacji swoich zdolności twórczych.

Oczywiście prowadzenie dni metodycznych lub kreatywnych spotkań nauczycieli często wymaga dodatkowego tymczasowegokosztuje jednak takie wydarzenia pozostają na długo w pamięci nauczycieli jako jasne i niezapomniane wydarzenia.

Jak nauczyciel może stworzyć atmosferę w klasie?

Wielu nauczycieli ma do czynienia z tworzeniem psychologicznego klimatu zespołu klasowego. Jest to dość trudne zadanie, ale jego realizacja przyczynia się do realizacji najpilniejszych zadań edukacji. Dzieci w zgranej klasie zdobywają nieocenione doświadczenie w interakcjach interpersonalnych, współpracy i odpowiedzialności. Wyróżnia się następujące metody tworzenia pozytywnej atmosfery w klasie:

• Włączanie różnych rodzajów sztuki w codzienny proces edukacyjny.
• Gry.
• Wspólne tradycje.
• Aktywna pozycja nauczyciela w stosunku do klasy.
• Tworzenie różnych sytuacji, w których klasa może doświadczyć ważnych wydarzeń dla zespołu.

Jak określić charakterystykę sytuacji moralnej w grupie?

Istnieje wiele sposobów, aby dowiedzieć się, jakie są cechy klimatu psychologicznego w zespole. Opracowane w tym celu metody pozwalają zorientować się, co dzieje się w grupie. Najprostszym sposobem jest rozdanie członkom grupy ulotek z następującym kwestionariuszem (w razie potrzeby może być anonimowy):

1. Czy podoba Ci się praca, którą wykonujesz?
2. Czy chcesz to zmienić?
3. Zakładając, że obecnie szukasz pracy, czy zatrzymałbyś swoją uwagę w obecnym miejscu?
4. Czy ta praca jest dla Ciebie interesująca? Czy ona wystarczy?zróżnicowane?
5. Czy jesteś zadowolony z wyposażenia technicznego w miejscu pracy?
6. Czy wynagrodzenie jest zadowalające?
7. Jakie zmiany we współpracy chciałbyś zobaczyć?
8. Jak oceniasz atmosferę w zespole? Czy jest przyjazna, pełna szacunku, ufna? A może przeciwnie, zazdrość, napięcie, nieufność i brak odpowiedzialności?
9. Czy uważasz swoich kolegów za wysokiej klasy profesjonalistów?
10. Czy jesteś przez nich szanowany?

Zbadanie klimatu psychologicznego zespołu pozwala na podjęcie na czas niezbędnych działań w celu jego poprawy, a co za tym idzie zwiększenia wydajności pracy. Pojawienie się objawów negatywnych wskazuje, że zespół jest „chory”. Jeśli jednak zwrócisz uwagę na te sygnały na czas, atmosferę pracy można dostosować, a nawet poprawić na wiele sposobów.