Struktura organizacyjna organizacji to Definicja, opis, cechy, zalety i wady

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-17 10:38

Struktura organizacyjna organizacji to… Co? Schemat pudełek z nazwami działów organizacji, ustawionych w określonej kolejności?

Laicy powszechnie uważają, że struktura organizacyjna jest rodzajem koncepcji teoretycznej, która ma bardzo przeciętny związek z rzeczywistą organizacją. Ponadto w niektórych istniejących przedsiębiorstwach zbyt małą wagę przywiązuje się do struktury organizacyjnej w realizacji ich działalności gospodarczej. W efekcie dochodzi do rozmycia funkcji i odpowiedzialności między kierownikami działów, chaotycznego systemu podporządkowania, braku spójności w pracy i realizacji zadań dla osiągnięcia wspólnego celu każdej firmy – osiągania zysku.

Analiza kondycji finansowej organizacji rozpoczyna się od zbadania jej struktury organizacyjnej. Kto tego potrzebuje? Przedstawiciele zewnętrznego otoczenia firmy - wierzyciele, inwestorzy, dostawcy, nabywcy i klienci, wszyscy muszą jasno rozumieć logikę działaniafirma partnerska. Przedstawiciele środowiska wewnętrznego – bezpośrednio do pracowników przedsiębiorstwa, którzy również muszą wiedzieć, w jaki sposób wchodzą w interakcję ze współpracownikami, komu podlegają i komu mogą delegować część obowiązków. Zbiór grup wszystkich pracowników stanowi strukturę organizacyjną personelu organizacji.

Jaka jest struktura organizacyjna

Więc co to za koncepcja? Struktura organizacyjna organizacji to całość wszystkich jej działów, pomiędzy którymi rozdzielone są funkcje i zadania, a także relacje między nimi.

Struktura organizacyjna zarządzania przedsiębiorstwem

Organizacyjna struktura zarządzania to konfiguracja systemu zarządzania, która określa uprawnienia i odpowiedzialność, odpowiedzialność i relacje między kierownikami działów, a także ustala listę obowiązków personelu.

Wśród głównych typów struktur organizacyjnych są liniowe, funkcjonalne, liniowo-funkcjonalne, wydzielone, macierzowe i połączone.

Struktura liniowa

Liniowy typ struktury organizacyjnej charakteryzuje się tym, że każdy dział organizacji jest kontrolowany przez jednego lidera, który podlega wyższemu menedżerowi itp. Ten typ stał się przestarzały, ponieważ nie jest elastyczny, nie przyczyniają się do adaptacji do zmian gospodarczych i rozwoju firmy w nowoczesnych warunkach. Lider musi umieć poruszać się w różnych obszarach, być naprawdę wszechstronnym specjalistą,wydawać rozkazy każdej służbie organizacji. Chociaż główne zalety typu liniowego można wyróżnić jego prostotą, klarownością relacji między jednostkami przedsiębiorstwa i ich funkcjami.

Liniowa struktura organizacji na przykładzie wojska

Najbardziej uderzającym przykładem scharakteryzowania liniowej formy struktury organizacyjnej jest armia, gdzie, jak wiadomo, jasny schemat organizacji podporządkowania młodszego w randze starszym liderom.

Schemat organizacyjny oficerów armii pokazano powyżej.

Struktura funkcjonalna

Funkcjonalna struktura organizacyjna zakłada, że organizacja ma oddzielne usługi (na przykład dział sprzedaży, dział zasobów ludzkich, dział księgowości, dział produkcji i techniczny itp.), z których personel może ze sobą współdziałać, i to nie tylko z głównym liderem. Odciąża to szefa głównego, zdejmuje to zadanie znalezienia szerokich specjalistów, co jest atutem tej struktury. Obecność w działach specjalistów w swojej dziedzinie pomaga podnosić jakość produktów. Niemniej jednak stosowanie funkcjonalnej struktury organizacyjnej komplikuje komunikację wewnątrz firmy i przyczynia się do rozwoju tendencji do przenoszenia odpowiedzialności pracowników jednych służb na pracowników innych.

Funkcjonalna forma struktury organizacyjnej zarządzania na przykładzie organizacji zajmującej się produkcją wyrobów mleczarskich

Rozważmy tego typu strukturę organizacyjną na przykładzie przedsiębiorstwa spożywczegobranża.

Schemat typu funkcjonalnego struktury organizacyjnej pokazuje relacje między działami przedsiębiorstwa. Na przykład dział transportu współdziała w procesie wypełniania swoich obowiązków z działami obsługi finansowej: z działem księgowości dla wskaźników zużycia paliw i smarów oraz odpisu części zamiennych, z działem sprzedaży do wydawania przesyłek dokumentacja i koordynacja trasy, z magazynem surowców i główną produkcją do transportu między nimi materiałów na potrzeby warsztatowe itp. Oznacza to, że działy są funkcjonalnie połączone, ale nie podporządkowane sobie.

Liniowo-funkcjonalna struktura

Liniowe i funkcjonalne formy struktur zarządzania organizacją są niezwykle rzadko stosowane w czystej postaci. Liniowo-funkcjonalna struktura zarządzania jest w stanie rozwiązać wady tego typu struktur organizacyjnych. Od liniowej uogólnia ją obecność kierowników liniowych, od funkcjonalnej zapożyczyła obecność usług funkcjonalnych, które pomagają pierwszym, ale nie są przed nimi odpowiedzialne administracyjnie.

Wśród zalet tej struktury należy zwrócić uwagę na rozsądną równowagę między jednością dowodzenia a wąską specjalizacją szefów służb funkcjonalnych; możliwość delegowania uprawnień na niższe poziomy liniowych powiązań usług funkcjonalnych. Ale wady obejmują niski stopień interakcji między personelem jednostek funkcjonalnych, ponieważ relacje są często debugowane tylko wśród ich liderów. Zasadawzmocniona jedność dowodzenia może niekorzystnie wpływać na jakość wytwarzanych i sprzedawanych produktów.

Liniowo-funkcjonalna struktura na przykładzie sklepu AGD i RTV

Aby jasno zobrazować, czym jest ten typ, wyobraźmy sobie w formie diagramu strukturę organizacyjną sklepu AGD i RTV.

Na diagramie linie ciągłe pokazują połączenia liniowe, a linie kropkowane pokazują połączenia funkcjonalne. Na przykład kasa odpowiada bezpośrednio (liniowo) przed działem księgowości, ale w trakcie wykonywania swoich funkcji współdziała z działem sprzedaży w celu gromadzenia środków, działem sprzedaży sklepu, działem personalnym za wydawanie środków oraz z działem zakupów za organizację płatności na rzecz dostawców i kontrahentów gotówką. Działy sprzedaży sklepu podlegają bezpośrednio działowi sprzedaży, ale w trakcie swojej działalności są połączone funkcjonalnie z działem zakupów, a także z działem księgowości i obsługą personalną.

Struktura dywizji

Struktura dywizji różni się tym, że dywizje są pogrupowane według pewnego kryterium: według rodzajów produktów, według regionów, według grup konsumentów. Pozytywnymi aspektami stosowania tego modelu jest wysoki poziom responsywności i zdolności adaptacji do zmian w otoczeniu zewnętrznym istnienia firmy, wypuszczanie produktu o wyższej jakości i konkurencyjności dzięki orientacji wszystkich uczestników procesu produkcyjnego na jedna dywizja. Wśród wad konstrukcji potrzebujeszzwróć uwagę na takie negatywne zjawiska, jak powielanie funkcji pionów i zarządzania, wzrost konfliktów z powodu dualizmu podporządkowania, złożoność zarządzania pionami w ogóle.

Struktura dywizji na przykładzie zakładu produkcji żywności

Jako przykład przedstawiono strukturę organizacyjną zakładu produkcji żywności. Firma zajmuje się produkcją kilku rodzajów produktów. Jednym z kierunków jest produkcja bezalkoholowych napojów gazowanych i kwasu chlebowego, a drugim produkcja pierników i ciastek.

Jak widać na schemacie dywizyjnej struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, za podstawę podziału dywizyjnego przyjęto rodzaje wytwarzanych produktów. Każdy obejmuje zespół pracowników, usługę asystentów laboratoryjnych, grupę kierowników sprzedaży oraz skład działu księgowości do naliczania płac, kosztorysowania produktów itp.

Macierzowa struktura organizacyjna

Struktura matrycy to rodzaj struktury z podwójną odpowiedzialnością. Tego typu struktura organizacyjna realizuje się w pracach projektowych. Na przykład organizacja otrzymuje zlecenie wykonania pewnego rodzaju pracy. W tym celu wyznaczany jest kierownik projektu i przydzielana jest mu liczba wykonawców z różnych służb funkcjonalnych. Nie opuszczają jednak podporządkowania swoich bezpośrednich przełożonych, a po zakończeniu pracy wracają do swojej jednostki. Wśród zalet tego typu struktury organizacyjnej:wysoka szybkość reakcji i podatność przedsiębiorstwa na zmiany w otoczeniu zewnętrznym, wysoki poziom adaptacyjności, optymalny rozkład uprawnień, odpowiedzialności, rozliczalność pomiędzy pionami funkcjonalnymi i liniowymi. Do wad należy zamieszanie w ustalaniu priorytetów zadań pomiędzy pracą nad projektem tymczasowym a pracą w jednostce stałej, co implikuje również groźbę konfliktów pomiędzy kierownikami projektów a kierownictwem jednostek funkcjonalnych. Sama zasada podwójnej odpowiedzialności znacznie komplikuje cały system zarządzania.

Aby lepiej zobrazować tę formę struktury organizacyjnej, spójrzmy na diagram przedsiębiorstwa, które przyjęło ją jako podstawę.

Przedsiębiorstwo prowadzi 5 rodzajów działalności: usługę wysyłki w nagłych wypadkach, która zapewnia kilku firmom usługi reagowania kryzysowego; Świadczenie usług w zakresie bieżącego remontu sanitarno-technicznego budynków mieszkalnych; usługi instalacji domofonów; handel hurtowy i detaliczny sprzętem elektrycznym. Ale firma bierze również udział w aukcjach elektronicznych i podejmuje się realizacji projektów tymczasowych. Dla każdego indywidualnego projektu wyznaczany jest jego kierownik, a liczba pracowników z każdej jednostki funkcjonalnej jest zwalniana do jego poddania: księgowy, oficer personalny, dostawca i zespół roboczy. Po zakończeniu prac nad projektem kadra produkcyjna jest zwalniana do miejsc, w których wykonywane są ich bezpośrednie obowiązki.

Struktura kombinowana

Główna cecha kombinacjiStruktura organizacyjna organizacji jest połączeniem w niej kilku powyższych typów. Zawiera cechy zarządzania liniowego, powiązań funkcjonalnych, podziału usług według wybranych kryteriów, a także zasady dwoistości podporządkowania. Połączona struktura organizacyjna pozwala na zwiększenie elastyczności przedsiębiorstwa oraz jego podatności na zmiany w otoczeniu wewnętrznym i zewnętrznym. Zalety i wady połączonej struktury są takie same, jak struktur leżących u jej podstaw.

Połączona struktura zarządzania na przykładzie przedsiębiorstwa zajmującego się wydobyciem i przetwarzaniem rudy apatytowo-nefelinowej

Rozważmy tę formę struktury organizacyjnej na przykładzie organizacji posiadającej oddziały w różnych regionach kraju, a także prowadzącej kilka działań. Poniżej znajduje się schemat połączonej struktury organizacyjnej.

Zarządzanie sprawuje walne zgromadzenie akcjonariuszy, które stoi nad radą dyrektorów. Rada Dyrektorów powołuje Dyrektora Generalnego oraz skład kolegialnego organu Zarządu, do którego zadań należy zarządzanie strategicznym rozwojem przedsiębiorstwa. Zarząd i Dyrektor Generalny podlegają liniowo Departamentom Finansów, Zasobów Ludzkich, Głównej Produkcji, Logistyki i Przepływów Materiałowych. Pododdziały funkcjonalne Kompleksu to przedsiębiorstwa zajmujące się wydobyciem, wzbogacaniem, przeróbką, transportem rudy oraz grupa badawcza. Struktura organizacyjna działów organizacji, które prowadzą swoją działalnośćw różnych regionach stanowią również usługi liniowe i funkcjonalne.

Bez względu na formę, struktura organizacyjna musi pełnić funkcje podziału zadań między departamentami organizacji, określania kompetencji każdego z nich w osiąganiu końcowego rezultatu działalności, a także kontrolować nienaruszalność relacje między działami.