Alternatywne źródła energii na Białorusi. Zasoby paliwowo-energetyczne Białorusi

2024 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-17 10:38

Problem narastającego niedoboru surowców energetycznych sięga teraz poziomu problemu zmian klimatycznych, a jak wiadomo historia ludzkości to historia walki o surowce energetyczne. Podobną sytuację obserwuje się w XXI wieku (np. wojna na Bliskim Wschodzie o ropę). Ale jest bardziej godny sposób rozwiązania problemu rosnącego niedoboru zasobów energetycznych - alternatywne źródła energii. Na Białorusi kwestia ta jest bardzo istotna i jest opracowywana przez agencje rządowe.

Odnawialne źródła energii na Białorusi

Terminologia Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) definiuje pojęcie „energii odnawialnej” i jej źródeł. Odnawialne źródła energii to słońce, masy powietrza, woda, ciepło wnętrza ziemi, biomasa, drewno, torf.

Ponieważ Białoruś posiada własne tradycyjne źródła energii o mniej niż 20%, naturalnie istnieje zapotrzebowanie na takie źródła, aby jakoś zrekompensować brak własnych zasobów energetycznych.

Tymczasem kwestia energii odnawialnej(OZE) są zaangażowane nie tylko w krajach z problemami energetycznymi. Na przykład kraje takie jak Niemcy, Szwecja, Francja (łącznie ponad dwadzieścia państw) utworzyły Międzynarodowe Towarzystwo Energii Słonecznej.

Według prognoz ekspertów, do 2040 r. światowa produkcja energii z nietradycyjnych odnawialnych źródeł energii będzie stanowić 82% światowego zużycia energii. Globalny trend przyczynił się do rozwoju nietradycyjnych (alternatywnych) źródeł energii również na Białorusi.

Badania wykazały, że energia słoneczna jest najbardziej celowa w republice, ponieważ przez ponad pół roku panuje w niej częściowo pochmurna pogoda, a tylko sto pięćdziesiąt dni (średnio) jest pochmurnych. Najwyższą wydajność gwiazdy obserwuje się od kwietnia do września.

Alternatywne źródła energii to…

Są to źródła, które nie zanieczyszczają środowiska, jak ma to miejsce w przypadku stosowania znanych i rozpowszechnionych dziś nośników energii: ropy naftowej, węgla, paliwa jądrowego.

Przede wszystkim słońce, wiatr. Słońce jest najbardziej niezawodnym i przyjaznym dla środowiska źródłem energii, ponieważ nasza oprawa będzie istniała jeszcze przez wiele milionów lat. Jego energię można przechowywać w urządzeniach zwanych panelami słonecznymi.

Wiatr jako źródło energii jest dość szeroko stosowany, ponieważ jest bardzo opłacalny. Energia wiatrowa jest szeroko rozpowszechniona głównie w krajach, które są ograniczone w klasyczne zasoby energii i popierająza czystość środowiska. Te kraje obejmują Republikę Białorusi.

Istotną rolę odgrywają znaczne rezerwy drewna w stanie, których koszt jest czterokrotnie niższy niż wyeksportowanych węglowodorów.

RB i jego kompleks paliwowo-energetyczny

Kompleks paliwowo-energetyczny Białorusi (FEC) nie ma wystarczających własnych zasobów energetycznych. W tym zakresie państwo prowadzi politykę oszczędzania energii, która wyraża się w rozwoju zarówno lokalnych źródeł energii, jak i energetyki alternatywnej.

Regulatorem kompleksu paliwowo-energetycznego jest Ministerstwo Energetyki Białorusi. Jest to stosunkowo młody organ władzy w republice (utworzony pod koniec 2002 roku). W tym czasie przyjęto i wdrożono celowe programy państwowe mające na celu poprawę efektywności krajowego sektora energetycznego.

Według ministra energetyki Białorusi Władimira Potupczyka od 2014 roku republika oszczędza ponad 200 milionów dolarów rocznie, zmniejszając zużycie paliw energetycznych, które stanowią około 70% kosztów energii.

W najbliższej przyszłości Ministerstwo Energetyki Białorusi zamierza zająć się ważnym zadaniem - stworzeniem zupełnie nowej bazy dla rozwoju kompleksu paliwowo-energetycznego, wydajnego i przyjaznego dla środowiska w nowoczesnych warunkach. Plany te są utrwalone w „Głównych kierunkach polityki energetycznej Republiki Białorusi na okres do 2020 roku”.

W dokumencie określono w szczególności następujące zasady funkcjonowania krajowego kompleksu paliwowo-energetycznego:

• zwiększona oszczędność energii;
• środowiskoczystość;
• wzmocnienie pracy naukowej nad alternatywną energią i wdrożenie jej wyników;
• rozwój małej energetyki;

Zasoby energetyczne Republiki Białorusi

Zasoby paliw i energii Białorusi nie są bardzo zróżnicowane: obejmują torf (paliwo), ropa, gaz (powiązane), drewno opałowe itp. W republice znaleziono ponad dziewięć tysięcy złóż torfu. Obecnie wykorzystano zaledwie jedną czwartą wszystkich potwierdzonych zasobów tego paliwa.

Faktem jest, że lwia część złóż torfu znajduje się na obszarach zajmowanych przez rolnictwo lub ochronę przyrody, co sprawia, że szersze wykorzystanie złóż jest nierealne.

Złoża ropy naftowej i związanego z nią gazu są dostępne w depresji Prypeci. Złoża odkryto w 1956 roku. Koncern Belneftekhim zajmuje się wydobyciem tych zasobów. Jednak zdaniem ekspertów złoża te wystarczą na 30-35 lat. Co prawda perspektywa wydobycia ropy i gazu w depresjach Orszy i Brześcia jest rozważana, ale jest ona dość odległa.

Bogactwo lasów umożliwia Białorusi przeprowadzanie scentralizowanych zakupów drewna opałowego i odpadów tarcicy. Ale ilości tych zasobów są tak małe, że zapotrzebowanie republiki na energię jest zaspokajane w mniej niż 15%. Resztę stanowi import energii, co sprawia, że białoruska gospodarka jest bardzo wrażliwa. W takiej sytuacji republika zmuszona jest nie tylko do przestrzegania reżimu oszczędzania energii, ale także do intensywnego poszukiwania możliwych alternatywnych źródeł energii.

Niekonwencjonalna energia

Energia alternatywna pojawiła się dużo wcześniej, niż wszyscy byli zmuszeni o tym mówić. Ludzie, w tym Białorusini, już ponad dwieście lat temu wykorzystywali energię słoneczną, wodną, wiatrową dla swoich energochłonnych potrzeb. Ale wtedy te źródła nie były uważane za coś specjalnego. Ludzkość żyła w pełnej harmonii z naturą, nie naruszając jej równowagi. Wykorzystanie węgla było tak naturalne, jak energia wiatrowa, woda do napędzania młynów, tartaków do cięcia drewna, młócenia plonów, a nawet do produkcji tekstyliów.

Białoruś uruchomiła nawet produkcję takich „turbin wiatrowych” i „pomp wodnych”, które mogą być zarówno stacjonarne, jak i mobilne. Nie potrzebowali specjalnych tam, to znaczy, że przyroda nie została skrzywdzona. A „wiatraki” można było postawić w dowolnym miejscu, byleby tylko był wiatr. Takie źródła energii stanowiły nawet „eksport” Białorusi, której odbiorcami były Rosja i Ukraina.

Współczesna Białoruś ma tylko kilkanaście małych elektrowni wodnych (HPP) z alternatywnych źródeł energii. Białoruscy naukowcy, zajmujący się elektrowniami wiatrowymi (WPP) od czasów Związku Radzieckiego, nie stworzyli niczego konkurencyjnego. Potwierdza to Vetromash w Zasławiu, gdzie demonstrowane są turbiny wiatrowe, podobne do tych na Zachodzie pół wieku temu, które od dawna są przestarzałe.

Tymczasem nietradycyjna energetyka została poddana pewnym restrykcjom ze strony państwa: od 19 sierpnia 2015 r. dekretem prezydenta Białorusikontyngenty są przewidziane dla instalacji z alternatywnymi źródłami energii elektrycznej. Ograniczenia dotyczą całkowitej mocy elektrycznej instalacji znajdujących się na terenie Białorusi. Zasady obowiązują każdego, kto chce zaangażować się w alternatywną energię, w tym firmy zagraniczne.

Energia białoruskich zasobów wodnych

Zmiana sytuacji w kompleksie paliwowo-energetycznym Białorusi (wysokie koszty kopalnych surowców energetycznych, degradacja środowiska, która zmusiła państwo do przyjęcia pewnych zobowiązań w zakresie redukcji szkodliwych emisji do atmosfery itp.) doprowadził do konieczności zrewidowania poglądów na przemysł, elementy bilansu energetycznego republiki. Jednym z takich obszarów jest energetyka wodna. Na Białorusi, jak wiecie, są rzeki Dniepr, Zachodnia Dźwina i Niemen. Płyną wzdłuż równiny, ale w niektórych miejscach są otoczone wysokimi brzegami i mają bystrza. To wszystko towarzyszy budowie elektrowni wodnych, co przy obecnych niedoborach ropy, węgla i gazu daje dużą szansę na jego ograniczenie. Energia alternatywna wysunęła się na pierwszy plan w kompleksie paliwowo-energetycznym Białorusi.

Na tej podstawie Gabinet Ministrów Białorusi zatwierdził państwowy program budowy elektrowni wodnych. Zgodnie z tym dokumentem planowano budowę elektrowni wodnej na Niemnie (nad i pod miastem Grodno), Zapadnaya Dvina (Verkhnedvinskaya, Beshenkovichiskaya, Vitebskaya and Polotskaya).

Dniepr, jako najwolniejsza rzeka, był ostatnio brany pod uwagę do budowy elektrowni wodnej. Budowa planowana na 2020 rokcztery HPP o niskiej wydajności, w tym Orshanskaya, Shklovskaya, Rechitskaya i Mogilevskaya.

Niezasłużenie zapomniane

Łącznie w Republice Białoruś płynie ponad dwadzieścia tysięcy małych rzek, których długość wynosi 90 tysięcy km. A ten ogromny potencjał wodno-energetyczny jest wykorzystywany tylko przez 3%.

Ten zasób zaczął być rozwijany w latach 50-tych. W republice zaczęto budować małe elektrownie wodne. Pierwsza została zbudowana w 1954 roku, elektrownia wodna Osipovichi na rzece Świsłocz. Jego moc wynosiła zaledwie 2,25 MW. Nawiasem mówiąc, elektrownia wodna nadal działa.

Jednak w latach sześćdziesiątych mała elektrownia wodna zeszła na dalszy plan z powodu pojawienia się państwowych systemów elektroenergetycznych. Konsument wiejski został przeniesiony do nowych potężnych systemów, a zapotrzebowanie na małe elektrownie wodne samo zniknęło.

W związku z tym większość wybudowanych małych HPP została wycofana z eksploatacji, ponieważ koszt obiektów okazał się zbyt wysoki. W rezultacie do końca lat 80. na Białorusi pozostało tylko sześć HPP, które generowały nieco ponad 18 mln kW rocznie.

Ale później życie ponownie przekształciło inżynierów energetyki w małe elektrownie wodne (SHPP). Jednocześnie takie alternatywne źródła energii na Białorusi okazały się możliwe dzięki odtwarzaniu wcześniej wycofanych z eksploatacji, a także dzięki budowie nowych MEW. Nie wymagał zalewania gruntów rolnych.

Możliwe jest również wykorzystanie zbiorników do innych, nieenergetycznych celów, które są dostępne na małych rzekach. Tutaj jest dośćwskazane jest zbudowanie MEW o mocy 6 tys. kW, a jej zwrot wynosi od pięciu do sześciu lat.

Przedstawiciele „zielonego” potwierdzają brak jakiegokolwiek obciążenia środowiska ze strony MEW.

Władze białoruskie planują podwoić całkowitą wydajność takich HPP do 2020 roku. W związku z tym pewne zainteresowanie budową małych elektrowni wodnych w kraju wykazują inwestorzy zagraniczni, którzy ponoszą 78,4% kosztów budowy małych elektrowni.

Wiatr nadal służy człowiekowi

Energetyka wiatrowa na Białorusi przyczynia się do rozwiązania wielu problemów związanych z zasilaniem małych obiektów w trudno dostępnych miejscach. Dlatego kwestia wykorzystania energii mas powietrza pozostaje aktualna dla kompleksu paliwowo-energetycznego republiki.

W ostatnich latach w kraju zidentyfikowano około 1840 miejsc, w których można zainstalować turbinę wiatrową lub turbinę wiatrową. Są to głównie wzniesienia o wysokości do 80 m, na szczytach których prędkość wiatru dochodzi do pięciu lub więcej metrów na sekundę.

Obecnie takie systemy znajdują się w obwodach mińskim, grodzieńskim, mohylewskim i witebskim. Najpotężniejsza turbina wiatrowa (1,5 MW) służy mieszkańcom wsi Grabniki (rejon grodzieński). Centrum powiatowe Nowogródka w tym samym regionie dostarcza energię elektryczną do wiatraka będącego własnością państwa (jedynego w swoim rodzaju). Planowana jest instalacja kolejnych pięciu turbin wiatrowych.

Cały park wiatrakówma powstać we wsi Łużyszcze w obwodzie oszmiańskim. Budowa jest finansowana przez inwestorów i potrwa do 2020 roku.

Zrównoważony dom

W tej koncepcji ludzkość obejmuje strukturę, której zaopatrzenie w energię odbywa się wyłącznie kosztem nietradycyjnych źródeł energii.

Energia alternatywna dla domu może być pozyskiwana z przepływu światła słonecznego, wiatru, w wyniku działania mikroelektrowni wodnych oraz przetwarzania biomasy do produkcji biogazu.

Wykorzystanie energii słonecznej ma szczególne znaczenie dla stworzenia zrównoważonego domu, ale niektóre czynniki poważnie modyfikują plany właściciela takiej nieruchomości. Przede wszystkim są to koszty: kolektory słoneczne, instalacja sprzętu, system sterowania i konserwacja będą kosztować pokaźną kwotę (bateria słoneczna o mocy 3 kW dla przeciętnego domu będzie kosztować 15 tys. euro).

Jednak istnieje pewne zainteresowanie domami zbudowanymi metodą zwaną „architekturą słoneczną”. Jego istota polega na tym, że dom musi mieć dach, którego powierzchnia południowa wynosi co najmniej 100 m22. W takim przypadku dom powinien znajdować się na szerokości geograficznej stolicy Białorusi. To wystarcza nawet do ogrzewania pomieszczeń zimą.

Jednak takie wykorzystanie energii słonecznej nie spotkało się z należytą uwagą na Białorusi. Obecnie na tej zasadzie powstał tylko jeden budynek - Niemieckie Centrum Edukacji Międzynarodowej. Tymczasem budowa takich obiektów mogłaby zmniejszyć zużycie ciepła do 80 kW/m2 rocznie.

Korzystanie z wiatraków daje domowi podobną szansę, aby był zielony. Nie należy jednak zapominać, że na Białorusi średnia prędkość wiatru nie przekracza 5 m/s, a do normalnej pracy nowoczesne systemy wymagają prędkości do 10 m/s. Dlatego zdaniem ekspertów wiatrak zainstalowany w tym kraju zwróci się dopiero za czterdzieści lat.

Jednak wszystko to dotyczy elektryczności, ale odnawialna energia słoneczna może być z powodzeniem wykorzystywana w prywatnym domu w postaci słonecznego podgrzewacza wody. System jest bardzo wydajny i nie zależy od warunków pogodowych i klimatycznych. Z jego pomocą możesz nawet częściowo ogrzać pomieszczenie. Ponadto zużywa nie więcej niż 45 W i kosztuje 3,8 tys. euro (z instalacją). Jego zwrot nie przekracza czterech lat.

Wniosek

Niestety alternatywne źródła energii na Białorusi (i nie tylko tam) dziś iw przewidywalnej przyszłości nie będą w stanie w pełni zastąpić tradycyjnych źródeł energii.

Energia słoneczna nie jest w stanie stać się takim źródłem na skalę przemysłową z prostego powodu - niskiej gęstości strumienia energii słonecznej. Biorąc pod uwagę fakt, że tylko jedna trzecia roku jest słoneczna na Białorusi, obliczenia pokazują, że ponad 30% terytorium republiki musi zostać oddane elektrowniom słonecznym, aby zaspokoić jej zapotrzebowanie na energię elektryczną. Ale nawet jeśli ten warunek jest spełniony, nie należy zapominać, że obliczenia te zostały wykonane z uwzględnieniem sprawności stacji, która wynosi 100%. W rzeczywistości dzisiaj ta liczba jest na poziomie dziesięciu do piętnastu procent.

Okazuje się, że wW rzeczywistości elektrownie słoneczne będą wymagały obszaru całej Białorusi i części terytoriów sąsiednich państw. Ponadto budowa i eksploatacja stacji fotowoltaicznych będzie wymagała ogromnych kosztów.

Podobną sytuację obserwuje się przy wykorzystaniu energii wiatrowej, rzek, źródeł geotermalnych.