Oskarżenie - co to jest? Przykłady z historii różnych krajów świata

2025 Autor: Howard Calhoun | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2025-01-24 13:23

W politycznych sekcjach komunikatów prasowych czasami używany jest termin „oskarżenie”. Co to jest? Koncepcja ta oznacza odsunięcie od władzy głowy państwa na żądanie parlamentu i społeczeństwa. W dzisiejszym świecie zjawisko to jest dość rzadkie.

Etymologia

W wielu językach angielskie pojęcie „impeachmentu” z powodzeniem się zakorzeniło. Co to jest dosłownie? Pochodzi od czasownika impedicare (interfere, interfere), ma rdzeń łaciński. Czasami słowo „impeachment” błędnie kojarzy się z łacińskim impetere (atakować, atakować). Czasowniki wywodzące się z tego rdzenia istnieją w języku angielskim i francuskim.

Termin ten ma szerokie znaczenie i jest używany nie tylko w sferze politycznej. Na przykład wyrażenie „postawienie świadka w stan oskarżenia” opisuje sytuację w praktyce prawnej, w której kwestionowana jest wiarygodność dowodów przedstawionych w sądzie.

Koncepcja ogólna

Impeachment to proces wnoszenia zarzutówwysocy rangą urzędnicy, zwykle z immunitetem od ścigania. Jest to formalna procedura, która nie pociąga za sobą natychmiastowego usunięcia męża stanu z jego obowiązków. Polityczne lub prawne konsekwencje mogą w ogóle nie pojawić się na urzędnika, który został postawiony w stan oskarżenia. Co to jest w porównaniu ze standardowym procesem ścigania? Sprawiedliwość zawsze opiera się na prostej zasadzie, że podejrzany jest karany tylko wtedy, gdy zarzuty zostaną udowodnione. Impeachment jest pierwszym krokiem do postawienia przed sądem urzędnika, który złamał oficjalne prawo lub niepisane normy moralne.

Historia występowania

Po raz pierwszy taka procedura została zastosowana w brytyjskim systemie politycznym. W drugiej połowie XIV wieku angielski parlament oskarżył barona Latimera o korupcję i pozbawił go wszystkich stanowisk w rządzie. Był to pierwszy udokumentowany przypadek decyzji ustawodawcy o odwołaniu ważnego dygnitarza rządowego.

Ustanowienie w Konstytucji Stanów Zjednoczonych

Podążając za przykładem brytyjskim, wiele stanów Ameryki Północnej stworzyło mechanizm wnoszenia oskarżeń przeciwko wysokim urzędnikom nadużywającym władzy. Pod koniec XVIII wieku procedura ta została włączona do konstytucji Wirginii i Massachusetts. Impeachment w Stanach Zjednoczonych ograniczał się jedynie do usunięcia z pełnienia obowiązków publicznych i nie zajmował się kwestią odpowiedzialności karnej. WObecnie pierwszy rozdział amerykańskiej konstytucji przewiduje procedurę odsuwania od władzy prezydentów, ministrów i sędziów federalnych. Powodem wystarczającym do postawienia w stan oskarżenia jest zdrada stanu, korupcja lub inne poważne przestępstwa i wykroczenia. Ostatnia definicja nie jest jasna i może być różnie interpretowana w zależności od sytuacji politycznej.

Teoria i rzeczywistość

Prawo większości krajów na świecie przewiduje postawienie w stan oskarżenia. Co to jest z punktu widzenia praktycznego zastosowania? Trzeba przyznać, że w niektórych systemach politycznych procedura odsunięcia od władzy istnieje tylko na papierze. Brak niezależnego parlamentu uniemożliwia impeachment. W najnowszej historii znane są nieliczne przypadki skutecznego zastosowania tej procedury w praktyce w stosunku do głów państw.

Przykłady

W 1992 roku Fernando Color de Melo został oskarżony o korupcję i usunięty z prezydentury Brazylii decyzją parlamentu. Nie był ścigany karnie, ale przez wiele lat stracił możliwość angażowania się w działalność polityczną.

W 2000 roku peruwiański Kongres zagłosował za odsunięciem od władzy prezydenta Alberto Fujimoriego. Głowa państwa została oskarżona o organizowanie tzw. „szwadronów śmierci” (zbrojnych oddziałów przeznaczonych do pozasądowych egzekucji). Fujimori stracił władzę i obecnie odbywa karę bliskiego dożywocia.

Jedynym przywódcą państwa europejskiego, który odszedł ze stanowiska w wyniku impeachmentu, był prezydent Litwy Rolandas Paksas. W 2004 roku polityk został oskarżony o powiązania z przedstawicielami struktur mafijnych. Sejm Rzeczypospolitej przedwcześnie zwolnił go z obowiązków głowy państwa. Nie przeszkodziło to jednak Rolandasowi Paksasowi w kontynuowaniu kariery politycznej, a nawet zostaniu posłem do Parlamentu Europejskiego.

Jednym z najnowszych przykładów impeachmentu jest skandal z udziałem prezydenta Korei Południowej Park Geun-hye. W 2016 roku parlament i trybunał konstytucyjny podjęły decyzję o zawieszeniu jej uprawnień ze względu na zarzuty o korupcję oraz wykorzystywanie szamanów i wróżbitów jako doradców w sprawach rządowych. Po tym, jak Park Geun-hye utraciła immunitet, została aresztowana na wniosek południowokoreańskich prokuratorów.